Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka

Wczesne wspomaganie rozwoju - to działania mające na celu stymulowanie rozwoju psychoruchowego i społecznego dziecka. Dotyczy dzieci z niepełnosprawnością wraz z członkami rodziny. Inaczej mówiąc, zadaniem wczesnego wspomagania rozwoju jest pobudzanie do rozwoju tych sfer, które nie zostały uszkodzone i usprawnianie tych, które są zaburzone. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka oraz rodziny, stwarza szanse rozwojowe umożliwiające osiągnięcie określonych umiejętności fizycznych, poznawczych i emocjonalnych. Podjęcie działań stymulujących dziecko we wczesnym etapie jego rozwoju, ma bezpośredni wpływ na osiągnięcie większej niezależności, samodzielności i lepszej jakości życia w dalszych okresach życia. Teoretycznie wydawać by się mogło, że nie ma czego wyjaśniać – zapewne wczesne wspomaganie rozwoju ma po prostu na celu usprawnienie funkcjonowania tych dzieci, które tego potrzebują. W praktyce jednak zagadnienie to jest dość złożone, począwszy od tego, które dzieci w ogóle mogą skorzystać z tej formy pomocy, a skończywszy na tym, jakie dokładnie formalności należy wypełnić, aby pociecha mogła zacząć uczęszczać na zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju.

Co powinno niepokoić rodziców dziecka w wieku od 18 miesiąca do 4 lat :

•kiedy dziecko nie reaguje na własne imię,•kiedy nie spełnia poleceń i sprawia czasem wrażenie jakby nie słyszało,•unika kontaktu wzrokowego,•nie pokazuje palcem i nie przynosi interesujących go przedmiotów,•nie zachęca rodziców do wspólnych zabaw i spędzania czasu razem,•nie bawi się z innymi dziećmi chociaż ma do tego okazję,

•nie mówi lub mówi bez sensu,•nie potrafi udawać w zabawie różnych sytuacji, •nietypowo bawi się zabawkami: układa je zawsze w ten sam sposób, wkłada do buzi, obwąchuje, długo im się przygląda, •wprawia ciało w dziwne ruchy: kołysze się , kręci się w kółko, trzepocze rękami,•panicznie boi się niektórych dźwięków, często zatyka uszy,•domaga się rutyny w codziennym życiu, •boi się nowości i zmian w otoczeniu..

 WWRD obejmuje dzieci od momentu wykrycia niepełnosprawności aż do momentu rozpoczęcia przez nie nauki w szkole. Zgodnie z prawem obowiązek szkolny może być odroczony o rok, a w przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego - nawet o dwa lata. W przypadku odroczenia obowiązku szkolnego, dzieci mają nadal prawo do korzystania z pomocy w ramach WWRD.

Sytuacja, kiedy w rodzinie pojawia się dziecko, jest zazwyczaj związana z pozytywnymi przeżyciami, radością i szczęściem, ale też lękiem o to, czy jego stan zdrowia i rozwój są prawidłowe. Zdarza się, że rodzice otrzymują informacje o występujących zagrożeniach dla prawidłowego rozwoju ich dziecka lub wprost o jego o niepełnosprawności.

Zagrożenia dla rozwoju najczęściej dotyczą układu nerwowego i są to:

• ciąże wysokiego ryzyka,
• wcześniactwo (szczególnie skrajne - gdy poród odbywa się między 22, a 32 tyg. ciąży)
• urazy okołoporodowe uszkadzające ośrodkowy układ nerwowy (mózgowe porażenie dziecięce, ataksja),
• wady genetyczne (np. zespół Downa, zespół Edwardsa, zespół kruchego chromosomu X, achondroplazja, zespół Ushera, zespół Wolfa - Hirschhorna, zespół Angelmana, zespół Wiliamsa i inne),
• wrodzone wady rozwojowe układu nerwowego (np. przepuklina oponowo-rdzeniowa, małogłowie, wrodzone wodogłowie)
• opóźnione dojrzewanie odruchowe (brak odruchu lub jego przetrwanie),
• infekcje w obrębie centralnego układu nerwowego (zapalenia mózgu),
• zaburzenia metaboliczne obciążające układ nerwowy,
• padaczka.

Wymienione powyżej zagrożenia mogą prowadzić do niepełnosprawności.

Według prawa oświatowego dziecko niepełnosprawne to dziecko z:

• niepełnosprawnością intelektualną (lekkiego, umiarkowanego, znacznego lub głębokiego stopnia),
• słabowidzące lub niewidome,
• słabosłyszące lub niesłyszące,
• autyzmem lub zespołem Aspergera,
• niepełnosprawnością ruchową,
• afazją
• niepełnosprawnością sprzężoną.

Dla rozwoju dziecka ważne jest, aby diagnoza zaburzeń i podjęcie terapii odbyło się możliwie, jak najwcześniej. Układ nerwowy będący w początkowej fazie dojrzewania jest bardzo plastyczny, a to sprzyja korekcji zaburzonych funkcji i kompensacji deficytów. Czasem możliwe jest zahamowanie zaburzeń o postępującym przebiegu, a nawet całkowite zatrzymanie niekorzystnych zmian. Wiadomo, że proces uczenia się mózgu poprzez odbiór wrażeń, zdobywanie doświadczeń, a potem ich generalizację jest najintensywniejszy w najwcześniejszej fazie rozwoju. Badania wykazują, że w ciągu pierwszych lat życia zdolność mózgu do tworzenia nowych połączeń między neuronami jest największa, co związane jest z procesem kształtowania się oraz mielinizacji neuronów. Dlatego dzieci najmłodsze – począwszy od niemowlaków, aż do szóstego roku życia są najbardziej podatne na postępowanie terapeutyczne. Z kolei niepodjęcie oddziaływań może spowodować, że wraz z wiekiem narastać będą zaburzenia utrudniające proces rehabilitacji.

Ważnym aspektem w procesie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka jest współuczestniczenie w terapii jego rodziców. To rodzice, przez swój stały kontakt z dzieckiem, mogą wspierać je w każdej sytuacji. Udział rodziców w zajęciach umożliwia realistyczny wgląd w funkcjonowanie dziecka - lepiej je poznają, dostrzegają jego możliwości. Mają szansę dostosować swoje wymagania i oczekiwania do potencjału rozwojowego dziecka. W ten sposób budują i rozwijają swoje kompetencje rodzicielskie, dzięki którym lepiej radzą sobie w sytuacji wydłużającego się procesu rehabilitacji, czy też przy podejmowaniu decyzji dotyczących dalszej terapii czy edukacji. Specjaliści pracujący z dzieckiem wspierają budowanie prawidłowych relacji rodziców z dzieckiem. Pomagają zauważyć jego potrzeby i zaspokajać je oraz ograniczyć negatywne skutki związane z niepełnosprawnością. Prowadzą instruktaż jak wdrażać elementy terapii do codziennego życia domowego oraz zorganizować środowisko domowe, by jak najlepiej odpowiadało potrzebom dziecka i innych członków rodziny.

                                                                                                                                                     A.P